Πρόσφατα δεδομένα σχετικά με τον εντοπισμό COVID19 σε βιζόν. Περιοδικό Nature, 13/11/20

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Σας παραθέτουμε τα πιο πρόσφατα δεδομένα σχετικά με τον εντοπισμό COVID-19 σε βιζόν, όπως δημοσιεύτηκαν από το έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature (13/11/2020)


Η ανάλυση έδειξε ότι οι μεταλλάξεις πιθανότατα δε θα θέσουν σε κίνδυνο τα εμβόλια, αλλά οι επιστήμονες λένε ότι η ανεξέλεγκτη εξάπλωση μεταξύ των βιζόν σημαίνει ότι τα ζώα πρέπει να θανατωθούν.

Αξιωματούχοι υγείας στη Δανία έχουν δημοσιεύσει γενετικά και πειραματικά δεδομένα σε ένα σύμπλεγμα μεταλλάξεων SARS-CoV-2 που κυκλοφορεί σε εκτρεφόμενα βιζόν και ανθρώπους λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση ότι οι μεταλλάξεις θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα των πιθανών εμβολίων COVID-19.

Η είδηση σχετικά με αυτές τις μεταλλάξεις ώθησαν τον πρωθυπουργό της Δανίας Mette Frederiksen να ανακοινώσει στις 4 Νοεμβρίου σχέδια για τερματισμό της εκτροφής βιζόν για το άμεσο μέλλον και θανάτωση περίπου 17 εκατομμυρίων ζώων, πυροδοτώντας μια έντονη συζήτηση σχετικά με το εάν μια τέτοια ενέργεια ήταν νόμιμη. Αλλά οι επιστήμονες ήταν προσεκτικοί να μην κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου μέχρι να δουν τα δεδομένα.

Πλέον οι επιστήμονες που έχουν επανεξετάσει τα δεδομένα λένε ότι οι μεταλλάξεις από μόνες τους δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, επειδή υπάρχουν λίγα στοιχεία ότι επιτρέπουν στον ιό να εξαπλωθεί πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων, να τον καταστήσει πιο θανατηφόρο ή να θέσει σε κίνδυνο τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και τα εμβόλια. «Οι μεταλλάξεις που σχετίζονται με το βιζόν και τις οποίες γνωρίζουμε δεν σχετίζονται με ταχεία εξάπλωση ούτε με αλλαγές στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα», λέει ο Astrid Iversen, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ωστόσο οι ερευνητές λένε ότι η σφαγή των ζώων είναι πιθανώς απαραίτητη, δεδομένης της ταχείας και ανεξέλεγκτης εξάπλωσης του ιού στα βιζόν, η οποία και εντοπίστηκε σε περισσότερες από 200 εκμεταλλεύσεις από τον Ιούνιο, γεγονός που καθιστά τα ζώα μια τεράστια πηγή του ιού που μπορεί εύκολα να μολύνει ανθρώπους. Σε περιοχές με πληγείσες εκμεταλλεύσεις βιζόν ο αριθμός των ατόμων με COVID-19 αυξάνεται ιδιαίτερα, λέει ο Iversen. Και υπάρχουν περίπου τρεις φορές περισσότερα βιζόν από ανθρώπους στη Δανία. «Η σφαγή του βιζόν είναι απαραίτητη», λέει.

Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση στα βιζόν αυξάνει επίσης την πιθανότητα του ιού να εξελιχθεί και να αναπτύξει μεταλλάξεις που θα μπορούσαν να είναι ανησυχητικές, λέει ο Jannik Fonager, ιολόγος στο Statens Serum Insitut, στη Δανέζικη αρχή υγείας που ηγείται των ερευνών, με έδρα την Κοπεγχάγη. Αναφέρει ότι οι επιστήμονες μοιράστηκαν τις ανησυχίες τους με την κυβέρνηση και ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να πραγματοποιήσει την ολική θανάτωση των βιζόν.

Στις 10 Νοεμβρίου η κυβέρνηση επέβαλε νομοθεσία για να επιτρέψει τη σφαγή και προέτρεψε τους αγρότες να ξεκινήσουν τη διαδικασία.

Μεταλλάξεις του ιού στα βιζόν

Ο Fonager λέει ότι ερευνητές στη Δανία έχουν αλληλουχήσει ιικά δείγματα από 40 εκτροφεία βιζόν και έχουν εντοπίσει περίπου 170 παραλλαγές κοροναϊού. Προσθέτει ότι σε δείγματα ιών από ανθρώπους που αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα πέμπτο των συνολικών επιβεβαιωμένων κρουσμάτων της χώρας έχουν βρεθεί περίπου 300 παραλλαγές που μπορούν να ιχνηλατηθούν σε βιζόν, πράγμα που σημαίνει ότι περιέχουν μεταλλάξεις που πιστεύεται ότι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα βιζόν. "Αυτό είναι κάτι που πραγματικά θέλουμε να παρακολουθήσουμε στενά."

Στα ιικά δείγματα από βιζόν και ανθρώπους οι ερευνητές έχουν εντοπίσει αρκετές μεταλλάξεις στο γονίδιο που κωδικοποιεί την ακίδα του κοροναϊού, την οποία χρησιμοποιεί για να εισέλθει στα κύτταρα. Αυτό απασχολεί ιδιαίτερα τους ερευνητές επειδή οι αλλαγές σε αυτήν την περιοχή θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να ανιχνεύσει τη μόλυνση. Πολλά εμβόλια «εκπαιδεύουν» επίσης το ανοσοποιητικό σύστημα για να μπλοκάρει την ακίδα πρωτεΐνη.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί ένα ιικό στέλεχος που περιέχει έναν μοναδικό συνδυασμό μεταλλάξεων που ονομάζεται «Cluster-5», το οποίο βρέθηκε σε 5 αγροκτήματα και 12 άτομα στην περιοχή της Βόρειας Γιουτλάνδης στα βόρεια της χώρας. Ο Fonager λέει ότι η παραλλαγή Cluster-5 προκαλεί τρεις αλλαγές αμινοξέων και δύο διαγραφές στην ακίδα πρωτεΐνης.

Προκαταρκτικά πειράματα κυττάρων υποδηλώνουν ότι αντισώματα από μερικούς ανθρώπους που είχαν αναρρώσει από το COVID-19 δυσκολεύτηκαν περισσότερο να αναγνωρίσουν την παραλλαγή Cluster-5 απ’ ότι σε ιούς που δεν είχαν μεταλλάξεις Cluster-5. Αυτό υποδηλώνει ότι το παραλλαγμένο στέλεχος θα μπορούσε να ανταποκρίνεται λιγότερο στις θεραπείες αντισωμάτων ή στα εμβόλια και προκάλεσε την απόφαση της κυβέρνησης να εξοντώσει τα εκτρεφόμενα βιζόν, σύμφωνα με επιστολή του κτηνιάτρου-εκπροσώπου της Δανίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων. «Είναι το ορθό να πράξουμε σε μια κατάσταση όπου το εμβόλιο, το οποίο είναι επί του παρόντος το φως στο τέλος μιας πολύ σκοτεινής σήραγγας, κινδυνεύει», δήλωσε ο Δανός Υπουργός Τροφίμων και Αλιείας, Mogens Jensen, σε δημόσια δήλωση στις 5 Νοεμβρίου.

Αλλά ερευνητές που έχουν ελέγξει τα διαθέσιμα δεδομένα λένε ότι αυτοί οι ισχυρισμοί είναι υποθετικοί. Η παραλλαγή Cluster-5 φαίνεται να οδηγείται σε «αδιέξοδο» στους ανθρώπους, επειδή δεν έχει εξαπλωθεί ευρέως, λέει ο Iversen. Πολλοί από αυτούς που μολύνθηκαν εργάστηκαν στις εκμεταλλεύσεις και πιθανότατα εκτέθηκαν σε υψηλή ιική δόση. Το παραλλαγμένο στέλεχος δεν έχει εντοπιστεί από τον Σεπτέμβριο παρά την εκτεταμένη αλληλούχιση και την διαμοίραση δεδομένων, λέει. Ο Iversen προσθέτει ότι το πειραματικό έργο είναι πολύ περιορισμένο για να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τις επιπτώσεις της γενετικής παραλλαγής στις θεραπείες και τα εμβόλια. "Είναι πολύ σημαντικό σε αυτήν την περίπτωση να μην υπερ-ερμηνεύουμε πολύ προκαταρκτικά δεδομένα."

Διάδοση σε ανθρώπους

Μια μετάλλαξη που σχετίζεται με τα βιζόν έχει εξαπλωθεί ευρύτερα στους ανθρώπους. Η μετάλλαξη, το Y453F, κωδικοποιεί επίσης μια αλλαγή αμινοξέος στην ακίδα πρωτεΐνη και έχει βρεθεί σε περίπου 300 αλληλουχίες από ανθρώπους στη Δανία, καθώς και σε αλληλουχίες από βιζόν και ανθρώπους στην Ολλανδία. Μια πειραματική μελέτη δείχνει ότι οι παραλλαγές του ιού με τη μετάλλαξη Y453F διέφυγαν από την ανίχνευση από ένα εμπορικό μονοκλωνικό αντίσωμα.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η μετάλλαξη θα εμποδίσει τη θεραπευτική δράση ενός φαρμάκου στο ανθρώπινο σώμα, λέει ο Iversen.

Δεν είναι επίσης σαφές εάν όλες οι οι σχετιζόμενες με τα βιζόν μεταλλάξεις που βρέθηκαν σε ανθρώπους προήλθαν πραγματικά από τα βιζόν, καθώς δεν έχουν δημοσιευτεί όλα τα δεδομένα, λέει ο David Robertson, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Όμως υπάρχουν μερικά παραδείγματα μεταλλάξεων που προέρχονται από τα βιζόν και μεταδίδονται σε ανθρώπους, λέει ο Kasper Lage, βιολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και στο Broad Institute του MIT και του Χάρβαρντ στη Βοστώνη. Και πολλοί ερευνητές ανησυχούν ότι η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού μέσω εκατομμυρίων βιζόν θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες μεταλλάξεις.

Ανεξέλεγκτες εστίες

Στη Δανία, τη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα βιζόν στον κόσμο, οι αρχές αγωνίζονται να ελέγξουν τα κρούσματα στα αγροκτήματα, παρά τα εκτεταμένα μέτρα ελέγχου. Σε πολλές πληγείσες εκμεταλλεύσεις, σχεδόν όλα τα ζώα έχουν αντισώματα κατά του ιού. Έχουν επίσης εντοπιστεί κρούσματα σε εκτροφεία βιζόν στην Ολλανδία, τη Σουηδία, την Ισπανία, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ολλανδία σχεδιάζει να εξαλείψει ολόκληρο τον πληθυσμό των βιζόν μέχρι το 2021, επιταχύνοντας τα σχέδια για τον τερματισμό της εκτροφής βιζόν μέχρι το 2024.

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη πώς εισέρχεται ο ιός στα αγροκτήματα, λέει η Anette Boklund, επιδημιολόγος και κτηνίατρος στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Η ομάδα της έχει βρει χαμηλά επίπεδα ιικού RNA σε μύγες, καθώς και σε δείγματα μαλλιών και αέρα κοντά σε κλουβιά βιζόν.

Έχουν επίσης αναζητήσει τον ιό στην άγρια πανίδα της περιοχή, συμπεριλαμβανομένων αλεπούδων, ασβών, γατών και άλλων ζώων. Το μόνο θετικό δείγμα άγριας φύσης ήταν από το πόδι ενός γλάρου. Οι μολυσμένοι εργάτες είναι η πιο πιθανή πηγή, λέει ο Boklund.