Η Λύσσα στην Ελλάδα: Εμφάνιση, συμπτώματα, θεραπεία ΠΡΟΛΗΨΗ!
Στις 19/10/2012 εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά το 1987 το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα λύσσας σε ζώο στην Ελλάδα.Ηταν μια κόκκινη αλεπού στην περιοχή της Σιάτιστας του Ν.Κοζάνης.Απο τότε και μέχρι τις 01/11/2013 τα κρούσματα λύσσας στη χώρα μας έφτασαν τα 35 σύμφωνα με τα πιό πρόσφατα στοιχεία του ΥΠΑΑΤ (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων). Τα ζώα που με εργαστηριακές μεθόδους αποδείχτηκε οτι είχαν νοσήσει απο τον ιό της Λύσσας ήταν 31 κόκκινες αλεπούδες 3 σκύλοι (19/11/2012 στην Ιεροπηγή Καστοριάς,20/12/2012 στην Αριδαία Πελλας 21/6/2013 στην περιοχή Εμμανουήλ Πάππα Σερρών) και 1 γάτα( 28/2/2013 στην Αγριελιά Τρικάλων).Οι ημερομηνίες που αναφέρονται είναι οι ημερομηνίες που τα κρούσματα επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά απο το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τη Λύσσα των ζώων του Κέντρου Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών του ΥΠΑΑΤ.
Αξιολογώντας την πορεία των κρουσμάτων προς τη νότια Ελλάδα,ο νοτιότερος νομός με κρούσμα λύσσας ως σήμερα ειναι ο νομός Τρικάλων.Μέχρι στιγμής δεν εχει καταγραφεί κρούσμα λύσσας σε άνθρωπο στην Ελλαδα,μετά την επανεμφάνιση της νόσου
Τι είναι η λύσσα και πως μεταδίδεται
Ποιά ζώα νοσούν; Θεραπεύεται;
Η λύσσα ειναι λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος που μεταδίδεται μέσω του σάλιου απο το δάγκωμα μολυσμένου ζώου.Ο ιός βρίσκεται στο σάλιο του μολυσμένου ζώου και έτσι μπορεί να μεταδοθεί και με την απλή επαφή μέσω αμυχών του δέρματος με το μολυσμένο σάλιοΕχει αναφερθεί μετάδοση του ιού με την εισπνοή του απο περιττώματα συνήθως νυχτερίδων.Ο ιός μπορεί να υπάρχει και να απεκκρίνεται με το σάλιο 8-10 μέρες πριν την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων
Νοσούν όλα σχεδόν τα θερμόαιμα ζώα.
Κατοικίδια σαρκοφαγα (σκύλοι,γάτες) παραγωγικά (άλογα,βοοειδή,πρόβατα,αίγες,χοίροι) άγρια ζώα (αλεπούδες τσακάλια...) και ο άνθρωπος
Με τι μορφή παρουσιάζεται (συμπτώματα)
Στα κατοικίδια ζώα συντροφιάς εκδηλώνεται σε 10 μέρες ως και 2 μήνες ή και περισσότερο απο τη στιγμή της μόλυνσης με λήθαργο αρχικά, ανορεξία πυρετό και άλλα μη χαρακτηριστικά συμπτώματα και καταλήγει σε έντονη σιελλόροια ,μη φυσιολογική και επιθετική συμπεριφορά , αυτοακρωτηριασμό,αδυναμία,παραλυση.Ο θάνατος επέρχεται σε 3-7 μέρες απο την εκδήλωση των συμπτωμάτων
Η γάτα παρουσιάζει τις περισσότερες φορές τη μανιακή μορφή με επιθετικότητα απέναντι σε ανθρώπους και ζώα
Στα παραγωγικά ζώα εκδηλώνεται με υπερδιέγερση,ξύνουν το έδαφος, βελασμούς,ξαφνικό πέσιμο στο έδαφος ,σιελόρροια,δυσκολία κατάποσης φαρυγγική παράλυση.
Το άλογο μπορεί να γίνει ιδαίτερα επιθετικό και μετά παραλύει , οι χοίροι επιτίθενται και θανατώνουν τους απογόνους τους.
Στα άγρια ζώα (π.χ.αλεπούδες) μπορεί να βλέπουμε απλά μια αλλαγή της συμπεριφοράς π.χ.Οι αλεπούδες περιφέρονται την ημέρα ενώ είναι νυκτόβια ζώα.Καθε ζώο της αγριας πανίδας που θα επιτεθεί και θα δαγκώσει ζώο ή άνθρωπο πρέπει να θεωρείται εν δυνάμει μολυσμένο
Οι νυχτερίδες παρουσιάζουν επιθετικότητα
Τρωκτικά και κόνκλοι αν και ανήκουν στα ευαίσθητα είδη είναι ασυνήθιστο να εκδηλώσουν λύσσα
Τα πτηνά πειραματικά μπορούν να προσβληθούν θεωρείται όμως στη πράξη οτι δεν μπορούν να μεταδώσουν λύσσα και μόνο τα
Αμφίβια κα τα ψάρια δεν μπορούν να μολυνθούν ή να μεταδώσουν λύσσα
Όλα τα συμπτώματα πού περιγράφονται στη βιβλιογραφία είναι δυνατό να μην παρουσιαστούν και είναι δυνατό ένα ζώο να πεθάνει ξαφνικά ή μετά απο την εμφάνιση ενός μικρού αριθμού συμπτωμάτων
Γενικά η λύσσα παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία κλινικών συμπτωμάτων ενδεχόμενα και πεπτικών (έμετος,διάρροια στο σκύλο) και αυτό κανει δύσκολη τη διαγνωσή της
Στον άνθρωπο η νόσος αργεί περισσότερο να εκδηλωθεί από ότι στα κατοίκιδια ζώα.Εκδηλώνεται από ένα χρόνο λίγων ημερών ως και μετά απο χρόνια, συνήθως όμως σε 3-8 βδομάδες (χρόνος επώασης)Αρχικά τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά της γρίπης.
Ανάμεσα στα κατοπινά συμπτώματα μπορούμε να συμπεριλάβουμε τη σωματική κατάπτωση, τις διαταραχές του ύπνου ,τον πυρετό, σε πιό προχωρημένα στάδια σπασμούς με σιελόρροια και δίψα, φωτοφοβία και υδροφοβία (φόβος για το νερό) και στο τέλος παράλυση και θάνατο
Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για τη λύσσα αν εκδηλωθούν συμπτώματα.Μετα την εκδήλωση των συμπτωμάτων στον άνθρωπο ή τα ζώα σχεδόν το 100% πεθαίνουν.
Η Λύσσα παλιότερα και σήμερα
Στην Ελλάδα,στην Ευρώπη και παγκόσμια
Μετά το 1987 η Ελλάδα ήταν χώρα απαλλαγμένη απο τη λύσσα ως το φθινόπωρο του 2012.Στα πιθανά αίτια επανεμφάνισης 2 κυρίως παράγοντες έπαιξαν σημαντικό ρόλο :Η ύπαρξη της νόσου σε γειτονικές μας χώρες και η μετακίνηση των άγριων ζώων μέσω των συνόρων Πριν την επανεμφάνιση της λύσσας το 2012, το τελευταίο κρούσμα σε ζώο διαπιστώθηκε το 1987 σε σκύλο στην περιοχή του Εβρου και σε άνθρωπο το 1970
Την περίοδο 1951-1980 που ήταν μια περίοδος με έντονο πρόβλημα στην Ελλάδα ,καταγράφηκαν 11.472 κρούσματα σε κατοίκιδια ζώα και 53 σε ανθρώπους .Το 1953 καταγράφηκαν 6 θάνατοι άνθρώπων απο τον ιό της λύσσας και 4 το 1954 Η απαλλαγή της χώρας μας απο τη λύσσα ως το 1987 επιτεύχθηκε με ευρείας έκτασης εμβολιασμούς και έλεγχο του πληθυσμού των αδέσποτων στα πλαίσια του προγράμματος καταπολέμησης λύσσας-εχινόκοκκου
Στην Ευρώπη η συχνότητα εμφάνισης της νόσου μειώθηκε επίσης σημαντικά στο τέλος της δεκαετίας του 1980 κυρίως σαν αποτέλεσμα των από του στόματος εμβολιασμών της άγριας πανίδας Πριν το 1980 η νόσος ειχε δόσει 16.000-25.000 θύματα σε ζώα και ανθρώπους
Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) του Υπουργείου Υγείας , η λύσσα παγκόσμια υπάρχει σε περισσότερες απο 150 χωρες .Περισσότεροι απο 55.000 άνθρωποι πεθαίνουν καθε χρόνο απο λύσσα κυρίως στην Ασία και στην Αφρική.Οι περισσότεροι θάνατοι απο λύσσα (το 99%)παγκόσμια οφείλονται σε επαφή με σκύλους και τα παιδιά ως 15 χρόνων αποτελούν το 40% όσων δαγκώνονται απο ύποπτα για λύσσα ζώα.
Κάθε 10 λεπτά κάπου στον κόσμο ένας άνθρωπος πεθαίνει από λύσσα
Η 28η Σεπτεμβρίου ειναι παγκόσμια μέρα κατά της λύσσας
Σήμερα στην Ευρώπη η λύσσα εξακολουθεί να είναι παρούσα σε ζώα κύρια της άγριας πανίδας. Ως το 2008 τα περισσότερα κρούσματα στα Βαλκάνια είχε η Ρουμανία. Κάποιες χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν είχαν ποτέ κρούσματα. Ηνωμένο Βασιλειο και Σουδία θεωρούνται απο καιρό απαλλαγμένες απο τη λύσσα
Τον Φεβρουάριο του 2008 η Γαλλία έχασε το χαρακτηρισμό της ως απαλλαγμένο απο τη λύσσα κράτος για διάστημα 2 ετών, μετά απο μια παράνομη εισαγωγή μολυσμένου σκύλου .Στην Ιταλία, που το 1997 είχε χαρακτηριστεί χώρα ελεύθερη απο τη λύσσα, η νόσος επανεμφανίστηκε το 2008 μέσω αλεπούδων απο ενδημικές περιοχές των Βαλκανίων
Απο τις χώρες που συνορεύουν με την Ελλάδα καταγεγραμμένα κρούσματα λύσσας σε ζώα της άγριας πανίδας αλλά και σε κατοικίδια υπάρχουν στη Τουρκία,το F.Y.R.O.M. τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Από στοιχεία του WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας)που αφορούν την κατάσταση της λύσσας στην Ευρώπη τα 3 τελευταία χρόνια (2010-2011-2012) αξίζει να προσεξουμε:
-Την Ιταλία με κρουσματα το 2010: 11σε κατοικιδια σαρκοφάγα και 198 σε άγρια,το 2011 μονο 1 κρουσμα σε κατοικιδιο και το 2012 καθώς και το πρώτο τρίμηνο του 2013 κανένα.Ειδικά για την Ιταλία αξίζει να παρατηρήσουμε ότι πριν το 2010 τη χρονιά με τα πολλά κρούσματα, το 2004, 2005, 2006, 2007 ήταν χωρίς κανένα κρούσμα και δηλώνει το 2008: 9 κρούσματα σε άγρια και το 2009:4σε κατοικίδια και 64 σε άγρια
-Απο τις πιό μακρυνές μας χώρες τον τεράστιο αριθμό σε Ουκρανια (Το 2010: 1141 κατοικίδια 721 άγρια και 2 ανθρώπινα θύματα,το 2011: 827 κατοικίδια 602 άγρια ,το 2012: 1171 κατοικίδια και 834 άγρια) και Ρώσικη Δημοκρατία (2010:1362 κατοικίδια ,1428 άγρια και 6 ανθρώπινα, 2011:963 κατοικίδια 1034 άγρια και 10 ανθρώπινα. 2012:461 κατοικίδια ,607 άγρια)
-Απο τα Βαλκάνια τη Ρουμανία 2010:131 κατοικίδια 338 άγρια. 2011:98 κατοικίδια 244 άγρια. 2012:91 κατοικίδια, 219 άγρια
-Τη Πολωνία 2010:22 κατοικίδια, 123 άγρια.2011:34 κατοικίδια, 122 άγρια. 2012:38 κατοικίδια, 126 άγρια
-Η Ουγγαρία το 2010 ειχε 1 κρούσμα σε κατοικίδιο 9 σε άγρια ενώ δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα για το 2011 και το 2012
-Απο τις συνοριακές μας χωρες
-Τουρκια .2010:152 κατοικιδια 15 άγρια.2011:251 κατοικιδια 49 άγρια. 2012:428 κατοικιδια 57 άγρια
-FYROM:2010:92 κατοικιδια και 33άγρια 2011:6 άγρια (4 αλεπούδες και 2 λύκοι) 2012:δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα
-Αλβανια.2010,2011 δεν υπαρχουν δηλωμενα κρουσματα,2 κατοικιδια το 2012
-Βουλγαρια.2010:4 κατοικίδια 2 άγρια.2011και 2012 δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΥΣΣΑΣ. ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΥΠΑΑΤ
Από όλα αυτά συμπεραίνεται εύκολα η ανάγκη για ΠΡΟΛΗΨΗ δηλαδή το πάρσιμο μέτρων για να αποφύγουμε να νοσήσουν και τα ζώα και ο άνθρωπος και μέσα σε αυτά τα πλαίσια εφαρμόζεται απο το ΥΠΑΑΤ πρόγραμμα επιτήρησης και καταπολέμησης.
Απο το ΥΠΠΑΤ τονίζεται ιδιαίτερα ότι η ενημέρωση του κοινού και η συνεργασία του έχουν τεράστια σημασία για την επιτυχία του προγράμματος. Στα πλαίσια των ενημερωτικών κινήσεων το ΥΠΑΑΤ έχει κυκλοφορήσει,εκτός απο το σποτ στην τηλεόραση και τη γενική ενημερωτική αφίσα και αφίσες που απευθύνονται ειδικά στα παιδιά και τους κυνηγούς
Επιγραμματικά τα μέτρα πρόληψης είναι:
1.οι εμβολιασμοί δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων κατοικιδίων ζώων
2.δυνατότητα για κατα περίπτωση εμβολιασμό των παραγωγικών
3.εμβολιασμοί αγρίων ζώων απο αέρος απο το στόμα
4,.όροι για τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς και των παραγωγικών
5.όροι για τις εισαγωγές των κατοικιδίων
6.δήλωση όλων των νεκρών ζώων
7.Άμεση κοινοποίηση καθε ύποπτου κρούσματος σε κατοικίδιο ή ζώο άγριας πανίδας στις κτηνιατρικές υπηρεσίες είτε διαπιστώνεται απο ιδιώτη είτε απο νομικό πρόσωπο για διερεύνηση. Άμεση προσκόμιση άγριων ζώων που θα βρεθούν νεκρά
Το σημαντικότερο μέτρο πρόληψης είναι ο εμβολιασμός των ζώων
Τα ζώα συντροφιάς (σκύλοι και γάτες) εμβολιάζονται με ενέσιμο νεκρό εμβόλιο που έχει ελάχιστες παρενέργειες.Το εμβόλιο πρέπει απαραίτητα να γίνεται απο ΚΤΗΝΙΑΤΡΟ που στη συνέχεια καταγράφει σε βιβλίο διαθέσιμο στις κτηνιατρικές υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ τα αντιλυσσικά εμβόλια και τα στοιχεία των ζώων στα οποία τα διενήργησε, καθώς και τα στοιχεία των ιδιοκτητών τους.O εμβολιασμος για τα κατοικίδια (σκύλος γάτα) γίνεται σε ηλικία 11-12 βδομάδων όταν προέρχονται απο εμβολιασμένες μητέρες και ειναι δυνατό να ξεκινήσει απο τις 4 βδομάδες οταν πρέρχονται απο μητέρες ανεμβολίαστες.Στη δεύτερη περίπτωση επαναλαμβάνεται στην ηλικία των 3μηνών Η ανοσία (προστασία για τη νόσο) αποκτάται σε 20 μέρες μετά τον εμβολιασμό
Στον ιδιοκτήτη του ζώου δίνεται βιβλιάριο υγείας που φέρει την ετικέτα του εμβολίου τη σφραγίδα και την υπογραφή του κτηνιάτρου
Η επανάληψη του εμβολίου γίνεται σε χρόνο που συνιστα ο κάθε κατασκευαστής
Σε κάθε άλλη περίπτωση το ζώο δεν θεωρείται εμβολιασμένο
Οπως συνιστάται απο τις περισσότερες οδηγίες χρησης των αντιλυσσικών εμβολιων που κυκλοφορουν σημερα στην Ελλαδα για τα κατοικιδια σαρκοφάγα,τα περισσοτερα απο αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τον εμβολιασμό των παραγωγικών ζώων
Για τα άγρια ζώα συμφωνα με πανευρωπαική πρακτική το ΥΠΑΑΤ άρχισε να εφαρμόζει τον εμβολιασμό απο το στόμα με τη ρίψη απο αεροπλάνα δολωμάτων που περιέχουν εμβόλιο αντιλυσσικό κατάλληλο για το συγκεκριμένο τρόπο εμβολιασμού ώστε τα ζώα που θα το φάνε να προστατευθούν απο τη λύσσα αναπτύσσοντας άμυνα(ανοσία), αλλά να μη διατρέχουν κίνδυνο να νοσήσουν ή να μεταδόσουν τον ιό της λύσσας στο περιβάλλον και σε όποιον έρθει σε επαφή μαζί τους.Το εμβόλιο ειναι ζωντανό ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης (δοκιμασμένο σε δεκαπλασιες δόσεις σε άγρια,κατοικίδια και παραγωγικά ζώα , σύμφωνα με την εταιρεία εισαγωγής, ώστε να μην προκαλεί συμπτώματα ή απεκκριση ή διασπορά του ιού ) και δίνει ανοσία μόνο για 6 μήνες.Επόμενα για ενα αποτελεσματικό πρόγραμμα με στόχο τον περιορισμό και την καταπολέμηση της λύσσας, η απο αέρος ρίψη δολωμάτων με εμβόλιο για τα άγρια ζώα, θα πρέπει να γίνεται 2 φορές το χρόνο και έτσι έχει προγραμματιστεί απο το ΥΠΑΑΤ.Θα ακολουθεί ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας με δειγματοληπτική εξέταση των άγριων ζώων στις περιοχές εφαρμογής του προγράμματος.
Εχει βρεθεί οτι ο εμβολιασμός απο το στόμα με αδρανοποιημένα εμβόλια (ασφαλέστερα) δεν μπορεί να επιτύχει ανοσία.
Το μέτρο αυτό χρειάζεται τη συνεργασία του κοινού, οπως εξάλλου και όλο το πρόγραμμα επιτήρησης , γιαυτό θα πρέπει να είμαστε σωστά ενημερωμένοι για να μην υπάρχει πανικός και να μπορούμε να προφυλάξουμε σωστά τον εαυτό μας και τα ζώα μας, βοηθώντας ταυτόχρονα τις κρατικές υπηρεσίες στο δύσκολο πραγματικά έργο της πρόληψης.
Ο απο του στόματος εμβολιασμός των ζώων της άγριας πανίδας με ζωντανά ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης εμβόλια καθιερώθηκε σαν μέθοδος εκλογής για τον έλεγχο της λύσσας στα μέσα της δεκαετίας του 1980.Μέσα σε 18 χρόνια μετα τις πρώτες δοκιμές στην Ελβετία το 1978 είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη και μια αρκετά σημαντική μείωση της στη Ανατολική Ευρώπη.
Οι απο αέρος εμβολιασμοί θα γίνουν σε 24 νομούς της χώρας που χαρακτηρίστηκαν σαν υψηλού κινδύνου και ειναι νομοί όπου υπήρξαν κρούσματα ή γειτονικοί νομοί και περιοχές σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων γύρω απο τοποθεσίες όπου υπήρξε επιβεβαιωμένο κρούσμα.
Παρενθετικά αναφέρω οτι απαντώντας σε επερώτηση στη Βουλή το ΥΠΑΑΤ δια στόματος του Αναπληρωτή Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ,ξεκαθάρισε οτι δεν έχει καμμία σκέψη πολύ περισσότερο εντολή για ευθανασία ή μαζική εξόντωση των αδέσποτων ζώων τα οποία θα αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο του νόμου 4039/2012, με ενθάρρυνση και επιδότηση των Δήμων για καταγραφή, σήμανση, στείρωση και εμβολιασμό τους κατά της λύσσας.Ηδη απο το Δεκεμβριο του 2012 η αρμόδια διεύθυνση Κτηνιατρικής του ΥΠΑΑΤ ζήτησε απο τους Δήμους να προβούν άμεσα και κατά προτεραιότητα στη χορήγηση του αντιλυσσικού εμβολίου σε όλα τα αδέσποτα ,οπως ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός.
Οι ρίψεις που ξεκίνησαν στις 11 Οκτώβρη 2013 θα πραγματοποιηθούν συγκεκριμένα στη Θεσσαλία,Ηπειρο,Μακεδονία και Θράκη και αναλυτικά σε 24 περιφερειακές ενότητες (Σέρρες,Καβάλα,Δράμα, Θεσσαλονίκη,Κιλκίς,Ημαθία,Πέλλα,Χαλκιδική ,Πιερία, Κοζάνη ,Καστοριά Φλώρινα, Γρεβενά ,Ιωάννινα ,Θεσπρωτία, Αρτα , Ατωλοακαρνανία-το τμήμα που συνορεύει με Αρτα και Ευρυτανία -Μαγνησία,Λάρισα, Καρδίτσα,Τρίκαλα, Ευρυτανία ,Φθιώτιδα και Πρέβεζα)
Θα ολοκληρωθούν το Νοέμβριο και θα επαναληφθούν την άνοιξη.
Ασφάλεια και μέτρα προστασίας κατα τη διάρκεια της ρίψης δολωμάτων-εμβολίων
Το αντιλυσσικό εμβόλιο-δόλωμα περιέχει ζωντανό εξασθενημένο ιό κατά της λύσσας επεξεργασμένο έτσι που να είναι ασφαλές για τα αγρια ζώα και για τα κατοικίδια που τυχαία θα φάνε το δόλωμα.Είναι σύμφωνο με τις οδηγίες του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Ζώων (OIE) Σύμφωνα με την εταιρεία που το προμηθεύει ειναι δοκιμασμένο σε πάνω απο 39 είδη ζώων και σε ποσότητες 10πλασιες απο αυτή που περιέχεται σε ενα δόλωμα.
Ανοσία δινει σε 15-20 μέρες.
Ωστόσο ο εξασθενημένος ιός του εμβολίου βρίσκεται στο σάλιο του ζώου που θα φάει το δόλωμα και επόμενα θα σπάσει την κάψουλα στο στόμα του, για διάστημα μιας ώρας απο τη στιγμή που θα σπάσει η κάψουλα .Αυτός ειναι ο λόγος που δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να βγάλουμε το δόλωμα απο το στόμα του ζώου που θα το φάει και μάλιστα με γυμνά χέρια.Αν για τον οποιοδήποτε λόγο κάποιος έρθει σε επαφή με το σάλιο ζώου που έσπασε δόλωμα στο στόμα του με γυμνά χέρια ή με το δόλωμα θα πρέπει να επισκεφθεί το πλησιέστερο νοσοκομείο προσκομίζοντας και το δόλωμα μέσα σε πλαστική σακούλα.
Αν τυχαία κάποιος βρεί ένα δόλωμα δεν το αγγίζει με γυμνά χερια, το βάζει μέσα σε πλαστική σακούλα και το προσκομίζει στις τοπικές κτηνιατρικές αρχές ή το ματαφέρει σε περιοχή λιγότερο πολυσύχναστη σύμφωνα με τις συστάσεις της προμηθεύτριας εταιρείας και του ΥΠΑΑΤ.
Αν βρεί νεκρό ζώο κατοικίδιο ή άγριο πρέπει να ειδοποιήσει τις τοπικές δασικές ή κτηνιατρικές αρχές για να το περισυλλέξουν και να μην το πλησιάσει.
Σε περίπτωση δαγκώματος ή γρατζουνιάς πρέπει να πλύνουμε τα χέρια με άφθονο νερό και σαπούνι (για 15 λεπτά αν δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης επισκεψης στο γιατρό)να βαλουμε στη συνέχεια αντισηπτικό αλκοολούχο («οινόπνευμα» η ιωδιούχο(«ιώδιο») και να επικοινωνήσουμε αμέσως με το γιατρό.
Τό αντιλυσσικό εμβόλιο για τον άνθρωπο
Ο προφυλακτικός εμβολιασμός πριν την έκθεση στον ιό της λύσσας αφορά άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου π.χ. επαγγελματίες υγείας Κτηνιάτρους ή άλλους που χειρίζονται υλικά απο ύποπτα ή νοσήσαντα ζώα ή άλλους επαγγελματίες που απασχολούνται στα προγράμματα επιτήρησης και καταπολέμησης.
Το εμβόλιο διανέμεται απο το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και γίνεται σε 3 δόσεις σε διάστημα 1 μήνα με ενέσεις στο δελτοειδή μυ(μπράτσο) Το ίδιο εμβόλιο μαζι με ορό (ανοσοσφαιρίνη) χρησιμοποιούνται και κατά τη προληπτική θεραπεία μετα τηνέκθεση κάποιου ατόμου στον ιό της λύσσας σε θεραπευτικό σχήμα που αποφασίζει για καθε περίπτωση ο ιατρός.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου ειναι κύρια τοπικές αντιδράσεις όπως ερυθρότητα και πόνος, σκληρία,οίδημα και κνησμός στο σημείο της ένεσης.Σπανιότερα εμφανίζονται πιό γενικευμένες (συστηματικές) ανεπιθύμητες ενέργειες όπως μέτριος πυρετός, κεφαλαλγία,ζάλη, αδυναμία, μυαλγίες και γαστρεντερικά συμπτώματα (κοιλιακό άλγος, ναυτία , έμετος )
Το εμβόλιο ειναι σχεδον 100% αποτελεσματικό δινει δηλαδή ικανοποιητική προστασία (ανοσία) σε υγιή (ανοσοεπαρκή) άτομα που αναπτύσσεται σε 7-14 μέρες μετα την 3η δόση και διαρκεί 1-2 έτη.
Είναι όμως πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αν υπάρξει έκθεση στον ιό της λύσσας προφυλακτική αγωγή θα γίνει και στο εμβολιασμένο άτομο
Αυτό που επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό πριν την έκθεση είναι να μειώνονται οι δόσεις του αντιλυσσικού εμβολίου μετά την έκθεση ,να δίνεται περισσότερος χρόνος για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και να καλύπτονται περιπτώσεις που η επαφή με τον ιό δεν έγινε αντιληπτή.
Το εμβολιασμένο άτομο άν δαγκωθεί ή έρθει με άλλο τρόπο σε επαφη με τον ιό της λυσσας πρεπει και αυτό να πλύνει καλά το τραύμα με νερό και σαπούνι και να βάλει στην πληγή οινόπνευμα ή ιώδιο που αδρανοποιούν τον ιό και να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ
Ειναι οι μετακινήσεις εντός της επικράτειας,απο και προς το εξωτερικό
Εντός της επικράτειας απαγορεύεται η μετακίνηση, η ελεύθερη διακίνηση και η αγοραπωλησία μη εμβολιασμένων κατοικιδίων.Από και προς κάθε περιφερειακή ενότητα τα κατοικίδια σαρκοφάγα άνω των 3 μηνών που μετακινούνται, πρέπει να συνοδεύονται απο το βιβλιάριο υγείας ή διαβατήριο, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία της ταυτότητας του ζώου τα στοιχεία της σήμανσης του και τα στοιχεία του ιδιοκτήτη και βέβαια να είναι εμβολιασμένα κατά της λύσσας
Το αντιλυσσικό εμβόλιο πρέπει να εχει γίνει τουλαχιστο 21 μέρες πριν τη μετακίνηση του ζώου
Απο το εξωτερικό όλα τα κατοίκιδια σαρκοφάγα που εισέρχονται στη χώρα απο άλλα Κράτη-μέλη της ΕΕ (και 8 ακόμα Ευρωπαικές χωρες τις χωρες του Ενιαιου Οικονομικού Χώρου :Ανδόρα, Ισλανδία, Λιχνεσταιν, Μονακό, Αγ.Μαρίνο, Ελβετία, Βατικανό) πρέπει να πληρούν τους όρους όσο αφορά τη σημανση(microchip),τον αντιλυσσικό εμβολιασμό και σχετικά έγγραφα(διαβατήριο..).Αν προέρχονται απο τρίτες χώρες που δεν περιλαμβανονται σε ειδικό καταλογο –παράρτημα της νομοθεσιας που διεπει τους υγειονομικούς όρους μετακινήσεων των ζώων ,πρέπει επιπρόσθετα να πληρούν τους όρους για τον ορολογικό έλεγχο των αντισωμάτων (εξέταση στο αίμα που δείχνει το επίπεδο της προστασίας που αναπτύχθηκε μετα τον εμβολιασμό) απο πιστοποιημένα εργαστήρια σε κάθε χώρα.Δεν εξαιρούνται οι εμπορικές μετακινήσεις
Ενδεικτικά αναφέρω ότι στον κατάλογο των τρίτων χωρών απο όπου μπορούν να εισέλθουν ζώα στη χώρα μας χωρις ορολογικό έλεγχο, ανήκουν ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία αλλά και η Λευκορωσία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη , η Χιλή και άλλες .Ο κατάλογος ειναι μεγάλος και μπορεί να τροποποιείται συνέχεια
Μετακινήσεις ζώων κάτω των 3 μηνών επιτρέπονται κάτω απο συγκεκριμένους όρους με σημαντικότερο το εν ισχύ αντιλυσσικό εμβόλιο της μητέρας τους κατά τη διάρκεια της κυοφορίας και την προέλευσή τους απο περιβάλον όπου δεν ήταν δυνατή η επαφή τους με τον ιό της λύσσας.
Αν οι όροι για τις μετακινήσεις σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ δεν πληρούνται , οι αρχές μπορούν να στείλουν το ζώο πίσω στη χώρα προέλευσης,να το απομονώσουν ή ακόμα στην εσχάτη περίπτωση να προβούν και σε ευθανασία.
Πρόσφατη απόφαση του τμήματος Κτηνιατρικής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Μ.Ε.Θεσσαλονίκης μετά την επιβεβαίωση της λύσσας σε ακόμα 2 δείγματα κόκκινης αλεπούς στις 10 Οκρώβρη επιβάλει σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
1.τον υποχρεωτικό εμβολιασμό δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων συντροφιάς με ιδιαίτερη έμφαση στους ποιμενικούς και κυνηγετικούς σκύλους που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έρθουν σε επαφή με την κόκκινη απεπού.
2.Οποιαδήποτε μετακίνηση παραγωγικών ζώων θα γίνεται κατόπιν έγκρισης της Κτηνιατρικής υπηρεσίας.
3.Μετακινήσεις κατοικιδίων άνω των 3 μηνών απο και προς ζώνη 50 χιλιομέτρων γύρω απο την εστία της λύσσας επιτρέπονται μόνο εφόσον τα ζώα είναι εμβολιασμένα κατά της λύσσας.
Τέλος σε φυλλάδιο του ΚΕΛΠΝΟ απαντώνται σημαντικές ερωτήσεις:
«-Τι θα κάνω αν με δαγκώσει κάποιο ζώο
Αναζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό
Αν δεν μπορείτε να προσέλθετε άμεσα στο γιατρό καθαρίστε τις πληγές με άφθονο σαπούνι και νερό (για 15 λεπτά) και αφού ξεπλύνετε καλά εφαρμόστε σε βάθος οινόπνευμα ή ιώδιο
Προσπαθήστε να συγκρατήσετε την εικόνα του ζώου(μέγεθος,χρώμα κλπ)την τοποθεσία, τις συνθήκες του συμβάντος και πού κατευθύνθηκε μετά
Αν το ζώο ειναι δεσποζόμενο (σκύλος ή γάτα) ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη του και επισκεφθείτε τον ιδιώτη κτηνίατρο που θα παρακολουθήσει το ζώο για 15 μέρες
-Τι θα κάνω αν το κατοικίδιό μου δαγκώσει ή τραυματίσει (π.χ.γρατζουνίσει) κάποιο άτομο
Ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με το άτομο που τραυμάτισε το ζώο σας και οδηγήστε το εντός 24ώρου στον κτηνίατρό σας.Αν το ζώο σας δεν εμφανίσει ασθένεια κατά την παρακολούθηση των 15 ημερών κατά την εκτίμηση του κτηνιάτρου, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος.Συνεργαστείτε και βοηθήστε τη διαδικασία ελέγχου του ζώου σας ώστε να αποκλειστεί οποιοσδήποτε κίνδυνος για τον εκτειθέμενο»
Η λύσσα δεν εκδηλώνεται άν η αντιλυσσική θεραπεία αρχίσει έγκαιρα μετα την έκθεση στον ιό .Τη θεραπεία (θεραπευτικό σχήμα και χρόνο έναρξης ) αποφασιζει ο γιατρός
Και πάνω απο όλα εμβολιάστε το κατοικιδιο σας (σκύλο ή γάτα) κατά της λύσσας
Σήμερα στην Ευρώπη η λύσσα εξακολουθεί να είναι παρούσα σε ζώα κύρια της άγριας πανίδας. Ως το 2008 τα περισσότερα κρούσματα στα Βαλκάνια είχε η Ρουμανία. Κάποιες χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν είχαν ποτέ κρούσματα. Ηνωμένο Βασιλειο και Σουδία θεωρούνται απο καιρό απαλλαγμένες απο τη λύσσα
Τον Φεβρουάριο του 2008 η Γαλλία έχασε το χαρακτηρισμό της ως απαλλαγμένο απο τη λύσσα κράτος για διάστημα 2 ετών, μετά απο μια παράνομη εισαγωγή μολυσμένου σκύλου .Στην Ιταλία, που το 1997 είχε χαρακτηριστεί χώρα ελεύθερη απο τη λύσσα, η νόσος επανεμφανίστηκε το 2008 μέσω αλεπούδων απο ενδημικές περιοχές των Βαλκανίων
Απο τις χώρες που συνορεύουν με την Ελλάδα καταγεγραμμένα κρούσματα λύσσας σε ζώα της άγριας πανίδας αλλά και σε κατοικίδια υπάρχουν στη Τουρκία,το F.Y.R.O.M. τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Από στοιχεία του WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας)που αφορούν την κατάσταση της λύσσας στην Ευρώπη τα 3 τελευταία χρόνια (2010-2011-2012) αξίζει να προσεξουμε:
-Την Ιταλία με κρουσματα το 2010: 11σε κατοικιδια σαρκοφάγα και 198 σε άγρια,το 2011 μονο 1 κρουσμα σε κατοικιδιο και το 2012 καθώς και το πρώτο τρίμηνο του 2013 κανένα.Ειδικά για την Ιταλία αξίζει να παρατηρήσουμε ότι πριν το 2010 τη χρονιά με τα πολλά κρούσματα, το 2004, 2005, 2006, 2007 ήταν χωρίς κανένα κρούσμα και δηλώνει το 2008: 9 κρούσματα σε άγρια και το 2009:4σε κατοικίδια και 64 σε άγρια
-Απο τις πιό μακρυνές μας χώρες τον τεράστιο αριθμό σε Ουκρανια (Το 2010: 1141 κατοικίδια 721 άγρια και 2 ανθρώπινα θύματα,το 2011: 827 κατοικίδια 602 άγρια ,το 2012: 1171 κατοικίδια και 834 άγρια) και Ρώσικη Δημοκρατία (2010:1362 κατοικίδια ,1428 άγρια και 6 ανθρώπινα, 2011:963 κατοικίδια 1034 άγρια και 10 ανθρώπινα. 2012:461 κατοικίδια ,607 άγρια)
-Απο τα Βαλκάνια τη Ρουμανία 2010:131 κατοικίδια 338 άγρια. 2011:98 κατοικίδια 244 άγρια. 2012:91 κατοικίδια, 219 άγρια
-Τη Πολωνία 2010:22 κατοικίδια, 123 άγρια.2011:34 κατοικίδια, 122 άγρια. 2012:38 κατοικίδια, 126 άγρια
-Η Ουγγαρία το 2010 ειχε 1 κρούσμα σε κατοικίδιο 9 σε άγρια ενώ δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα για το 2011 και το 2012
-Απο τις συνοριακές μας χωρες
-Τουρκια .2010:152 κατοικιδια 15 άγρια.2011:251 κατοικιδια 49 άγρια. 2012:428 κατοικιδια 57 άγρια
-FYROM:2010:92 κατοικιδια και 33άγρια 2011:6 άγρια (4 αλεπούδες και 2 λύκοι) 2012:δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα
-Αλβανια.2010,2011 δεν υπαρχουν δηλωμενα κρουσματα,2 κατοικιδια το 2012
-Βουλγαρια.2010:4 κατοικίδια 2 άγρια.2011και 2012 δεν υπάρχουν δηλωμένα κρούσματα
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΥΣΣΑΣ. ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΥΠΑΑΤ
Από όλα αυτά συμπεραίνεται εύκολα η ανάγκη για ΠΡΟΛΗΨΗ δηλαδή το πάρσιμο μέτρων για να αποφύγουμε να νοσήσουν και τα ζώα και ο άνθρωπος και μέσα σε αυτά τα πλαίσια εφαρμόζεται απο το ΥΠΑΑΤ πρόγραμμα επιτήρησης και καταπολέμησης.
Απο το ΥΠΠΑΤ τονίζεται ιδιαίτερα ότι η ενημέρωση του κοινού και η συνεργασία του έχουν τεράστια σημασία για την επιτυχία του προγράμματος. Στα πλαίσια των ενημερωτικών κινήσεων το ΥΠΑΑΤ έχει κυκλοφορήσει,εκτός απο το σποτ στην τηλεόραση και τη γενική ενημερωτική αφίσα και αφίσες που απευθύνονται ειδικά στα παιδιά και τους κυνηγούς
Επιγραμματικά τα μέτρα πρόληψης είναι:
1.οι εμβολιασμοί δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων κατοικιδίων ζώων
2.δυνατότητα για κατα περίπτωση εμβολιασμό των παραγωγικών
3.εμβολιασμοί αγρίων ζώων απο αέρος απο το στόμα
4,.όροι για τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς και των παραγωγικών
5.όροι για τις εισαγωγές των κατοικιδίων
6.δήλωση όλων των νεκρών ζώων
7.Άμεση κοινοποίηση καθε ύποπτου κρούσματος σε κατοικίδιο ή ζώο άγριας πανίδας στις κτηνιατρικές υπηρεσίες είτε διαπιστώνεται απο ιδιώτη είτε απο νομικό πρόσωπο για διερεύνηση. Άμεση προσκόμιση άγριων ζώων που θα βρεθούν νεκρά
Το σημαντικότερο μέτρο πρόληψης είναι ο εμβολιασμός των ζώων
Τα ζώα συντροφιάς (σκύλοι και γάτες) εμβολιάζονται με ενέσιμο νεκρό εμβόλιο που έχει ελάχιστες παρενέργειες.Το εμβόλιο πρέπει απαραίτητα να γίνεται απο ΚΤΗΝΙΑΤΡΟ που στη συνέχεια καταγράφει σε βιβλίο διαθέσιμο στις κτηνιατρικές υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ τα αντιλυσσικά εμβόλια και τα στοιχεία των ζώων στα οποία τα διενήργησε, καθώς και τα στοιχεία των ιδιοκτητών τους.O εμβολιασμος για τα κατοικίδια (σκύλος γάτα) γίνεται σε ηλικία 11-12 βδομάδων όταν προέρχονται απο εμβολιασμένες μητέρες και ειναι δυνατό να ξεκινήσει απο τις 4 βδομάδες οταν πρέρχονται απο μητέρες ανεμβολίαστες.Στη δεύτερη περίπτωση επαναλαμβάνεται στην ηλικία των 3μηνών Η ανοσία (προστασία για τη νόσο) αποκτάται σε 20 μέρες μετά τον εμβολιασμό
Στον ιδιοκτήτη του ζώου δίνεται βιβλιάριο υγείας που φέρει την ετικέτα του εμβολίου τη σφραγίδα και την υπογραφή του κτηνιάτρου
Η επανάληψη του εμβολίου γίνεται σε χρόνο που συνιστα ο κάθε κατασκευαστής
Σε κάθε άλλη περίπτωση το ζώο δεν θεωρείται εμβολιασμένο
Οπως συνιστάται απο τις περισσότερες οδηγίες χρησης των αντιλυσσικών εμβολιων που κυκλοφορουν σημερα στην Ελλαδα για τα κατοικιδια σαρκοφάγα,τα περισσοτερα απο αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τον εμβολιασμό των παραγωγικών ζώων
Για τα άγρια ζώα συμφωνα με πανευρωπαική πρακτική το ΥΠΑΑΤ άρχισε να εφαρμόζει τον εμβολιασμό απο το στόμα με τη ρίψη απο αεροπλάνα δολωμάτων που περιέχουν εμβόλιο αντιλυσσικό κατάλληλο για το συγκεκριμένο τρόπο εμβολιασμού ώστε τα ζώα που θα το φάνε να προστατευθούν απο τη λύσσα αναπτύσσοντας άμυνα(ανοσία), αλλά να μη διατρέχουν κίνδυνο να νοσήσουν ή να μεταδόσουν τον ιό της λύσσας στο περιβάλλον και σε όποιον έρθει σε επαφή μαζί τους.Το εμβόλιο ειναι ζωντανό ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης (δοκιμασμένο σε δεκαπλασιες δόσεις σε άγρια,κατοικίδια και παραγωγικά ζώα , σύμφωνα με την εταιρεία εισαγωγής, ώστε να μην προκαλεί συμπτώματα ή απεκκριση ή διασπορά του ιού ) και δίνει ανοσία μόνο για 6 μήνες.Επόμενα για ενα αποτελεσματικό πρόγραμμα με στόχο τον περιορισμό και την καταπολέμηση της λύσσας, η απο αέρος ρίψη δολωμάτων με εμβόλιο για τα άγρια ζώα, θα πρέπει να γίνεται 2 φορές το χρόνο και έτσι έχει προγραμματιστεί απο το ΥΠΑΑΤ.Θα ακολουθεί ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας με δειγματοληπτική εξέταση των άγριων ζώων στις περιοχές εφαρμογής του προγράμματος.
Εχει βρεθεί οτι ο εμβολιασμός απο το στόμα με αδρανοποιημένα εμβόλια (ασφαλέστερα) δεν μπορεί να επιτύχει ανοσία.
Το μέτρο αυτό χρειάζεται τη συνεργασία του κοινού, οπως εξάλλου και όλο το πρόγραμμα επιτήρησης , γιαυτό θα πρέπει να είμαστε σωστά ενημερωμένοι για να μην υπάρχει πανικός και να μπορούμε να προφυλάξουμε σωστά τον εαυτό μας και τα ζώα μας, βοηθώντας ταυτόχρονα τις κρατικές υπηρεσίες στο δύσκολο πραγματικά έργο της πρόληψης.
Ο απο του στόματος εμβολιασμός των ζώων της άγριας πανίδας με ζωντανά ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης εμβόλια καθιερώθηκε σαν μέθοδος εκλογής για τον έλεγχο της λύσσας στα μέσα της δεκαετίας του 1980.Μέσα σε 18 χρόνια μετα τις πρώτες δοκιμές στην Ελβετία το 1978 είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη και μια αρκετά σημαντική μείωση της στη Ανατολική Ευρώπη.
Οι απο αέρος εμβολιασμοί θα γίνουν σε 24 νομούς της χώρας που χαρακτηρίστηκαν σαν υψηλού κινδύνου και ειναι νομοί όπου υπήρξαν κρούσματα ή γειτονικοί νομοί και περιοχές σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων γύρω απο τοποθεσίες όπου υπήρξε επιβεβαιωμένο κρούσμα.
Παρενθετικά αναφέρω οτι απαντώντας σε επερώτηση στη Βουλή το ΥΠΑΑΤ δια στόματος του Αναπληρωτή Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ,ξεκαθάρισε οτι δεν έχει καμμία σκέψη πολύ περισσότερο εντολή για ευθανασία ή μαζική εξόντωση των αδέσποτων ζώων τα οποία θα αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο του νόμου 4039/2012, με ενθάρρυνση και επιδότηση των Δήμων για καταγραφή, σήμανση, στείρωση και εμβολιασμό τους κατά της λύσσας.Ηδη απο το Δεκεμβριο του 2012 η αρμόδια διεύθυνση Κτηνιατρικής του ΥΠΑΑΤ ζήτησε απο τους Δήμους να προβούν άμεσα και κατά προτεραιότητα στη χορήγηση του αντιλυσσικού εμβολίου σε όλα τα αδέσποτα ,οπως ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός.
Οι ρίψεις που ξεκίνησαν στις 11 Οκτώβρη 2013 θα πραγματοποιηθούν συγκεκριμένα στη Θεσσαλία,Ηπειρο,Μακεδονία και Θράκη και αναλυτικά σε 24 περιφερειακές ενότητες (Σέρρες,Καβάλα,Δράμα, Θεσσαλονίκη,Κιλκίς,Ημαθία,Πέλλα,Χαλκιδική ,Πιερία, Κοζάνη ,Καστοριά Φλώρινα, Γρεβενά ,Ιωάννινα ,Θεσπρωτία, Αρτα , Ατωλοακαρνανία-το τμήμα που συνορεύει με Αρτα και Ευρυτανία -Μαγνησία,Λάρισα, Καρδίτσα,Τρίκαλα, Ευρυτανία ,Φθιώτιδα και Πρέβεζα)
Θα ολοκληρωθούν το Νοέμβριο και θα επαναληφθούν την άνοιξη.
Ασφάλεια και μέτρα προστασίας κατα τη διάρκεια της ρίψης δολωμάτων-εμβολίων
Το αντιλυσσικό εμβόλιο-δόλωμα περιέχει ζωντανό εξασθενημένο ιό κατά της λύσσας επεξεργασμένο έτσι που να είναι ασφαλές για τα αγρια ζώα και για τα κατοικίδια που τυχαία θα φάνε το δόλωμα.Είναι σύμφωνο με τις οδηγίες του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Ζώων (OIE) Σύμφωνα με την εταιρεία που το προμηθεύει ειναι δοκιμασμένο σε πάνω απο 39 είδη ζώων και σε ποσότητες 10πλασιες απο αυτή που περιέχεται σε ενα δόλωμα.
Ανοσία δινει σε 15-20 μέρες.
Ωστόσο ο εξασθενημένος ιός του εμβολίου βρίσκεται στο σάλιο του ζώου που θα φάει το δόλωμα και επόμενα θα σπάσει την κάψουλα στο στόμα του, για διάστημα μιας ώρας απο τη στιγμή που θα σπάσει η κάψουλα .Αυτός ειναι ο λόγος που δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να βγάλουμε το δόλωμα απο το στόμα του ζώου που θα το φάει και μάλιστα με γυμνά χέρια.Αν για τον οποιοδήποτε λόγο κάποιος έρθει σε επαφή με το σάλιο ζώου που έσπασε δόλωμα στο στόμα του με γυμνά χέρια ή με το δόλωμα θα πρέπει να επισκεφθεί το πλησιέστερο νοσοκομείο προσκομίζοντας και το δόλωμα μέσα σε πλαστική σακούλα.
Αν τυχαία κάποιος βρεί ένα δόλωμα δεν το αγγίζει με γυμνά χερια, το βάζει μέσα σε πλαστική σακούλα και το προσκομίζει στις τοπικές κτηνιατρικές αρχές ή το ματαφέρει σε περιοχή λιγότερο πολυσύχναστη σύμφωνα με τις συστάσεις της προμηθεύτριας εταιρείας και του ΥΠΑΑΤ.
Αν βρεί νεκρό ζώο κατοικίδιο ή άγριο πρέπει να ειδοποιήσει τις τοπικές δασικές ή κτηνιατρικές αρχές για να το περισυλλέξουν και να μην το πλησιάσει.
Σε περίπτωση δαγκώματος ή γρατζουνιάς πρέπει να πλύνουμε τα χέρια με άφθονο νερό και σαπούνι (για 15 λεπτά αν δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης επισκεψης στο γιατρό)να βαλουμε στη συνέχεια αντισηπτικό αλκοολούχο («οινόπνευμα» η ιωδιούχο(«ιώδιο») και να επικοινωνήσουμε αμέσως με το γιατρό.
Τό αντιλυσσικό εμβόλιο για τον άνθρωπο
Ο προφυλακτικός εμβολιασμός πριν την έκθεση στον ιό της λύσσας αφορά άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου π.χ. επαγγελματίες υγείας Κτηνιάτρους ή άλλους που χειρίζονται υλικά απο ύποπτα ή νοσήσαντα ζώα ή άλλους επαγγελματίες που απασχολούνται στα προγράμματα επιτήρησης και καταπολέμησης.
Το εμβόλιο διανέμεται απο το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και γίνεται σε 3 δόσεις σε διάστημα 1 μήνα με ενέσεις στο δελτοειδή μυ(μπράτσο) Το ίδιο εμβόλιο μαζι με ορό (ανοσοσφαιρίνη) χρησιμοποιούνται και κατά τη προληπτική θεραπεία μετα τηνέκθεση κάποιου ατόμου στον ιό της λύσσας σε θεραπευτικό σχήμα που αποφασίζει για καθε περίπτωση ο ιατρός.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου ειναι κύρια τοπικές αντιδράσεις όπως ερυθρότητα και πόνος, σκληρία,οίδημα και κνησμός στο σημείο της ένεσης.Σπανιότερα εμφανίζονται πιό γενικευμένες (συστηματικές) ανεπιθύμητες ενέργειες όπως μέτριος πυρετός, κεφαλαλγία,ζάλη, αδυναμία, μυαλγίες και γαστρεντερικά συμπτώματα (κοιλιακό άλγος, ναυτία , έμετος )
Το εμβόλιο ειναι σχεδον 100% αποτελεσματικό δινει δηλαδή ικανοποιητική προστασία (ανοσία) σε υγιή (ανοσοεπαρκή) άτομα που αναπτύσσεται σε 7-14 μέρες μετα την 3η δόση και διαρκεί 1-2 έτη.
Είναι όμως πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αν υπάρξει έκθεση στον ιό της λύσσας προφυλακτική αγωγή θα γίνει και στο εμβολιασμένο άτομο
Αυτό που επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό πριν την έκθεση είναι να μειώνονται οι δόσεις του αντιλυσσικού εμβολίου μετά την έκθεση ,να δίνεται περισσότερος χρόνος για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και να καλύπτονται περιπτώσεις που η επαφή με τον ιό δεν έγινε αντιληπτή.
Το εμβολιασμένο άτομο άν δαγκωθεί ή έρθει με άλλο τρόπο σε επαφη με τον ιό της λυσσας πρεπει και αυτό να πλύνει καλά το τραύμα με νερό και σαπούνι και να βάλει στην πληγή οινόπνευμα ή ιώδιο που αδρανοποιούν τον ιό και να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ
Ειναι οι μετακινήσεις εντός της επικράτειας,απο και προς το εξωτερικό
Εντός της επικράτειας απαγορεύεται η μετακίνηση, η ελεύθερη διακίνηση και η αγοραπωλησία μη εμβολιασμένων κατοικιδίων.Από και προς κάθε περιφερειακή ενότητα τα κατοικίδια σαρκοφάγα άνω των 3 μηνών που μετακινούνται, πρέπει να συνοδεύονται απο το βιβλιάριο υγείας ή διαβατήριο, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία της ταυτότητας του ζώου τα στοιχεία της σήμανσης του και τα στοιχεία του ιδιοκτήτη και βέβαια να είναι εμβολιασμένα κατά της λύσσας
Το αντιλυσσικό εμβόλιο πρέπει να εχει γίνει τουλαχιστο 21 μέρες πριν τη μετακίνηση του ζώου
Απο το εξωτερικό όλα τα κατοίκιδια σαρκοφάγα που εισέρχονται στη χώρα απο άλλα Κράτη-μέλη της ΕΕ (και 8 ακόμα Ευρωπαικές χωρες τις χωρες του Ενιαιου Οικονομικού Χώρου :Ανδόρα, Ισλανδία, Λιχνεσταιν, Μονακό, Αγ.Μαρίνο, Ελβετία, Βατικανό) πρέπει να πληρούν τους όρους όσο αφορά τη σημανση(microchip),τον αντιλυσσικό εμβολιασμό και σχετικά έγγραφα(διαβατήριο..).Αν προέρχονται απο τρίτες χώρες που δεν περιλαμβανονται σε ειδικό καταλογο –παράρτημα της νομοθεσιας που διεπει τους υγειονομικούς όρους μετακινήσεων των ζώων ,πρέπει επιπρόσθετα να πληρούν τους όρους για τον ορολογικό έλεγχο των αντισωμάτων (εξέταση στο αίμα που δείχνει το επίπεδο της προστασίας που αναπτύχθηκε μετα τον εμβολιασμό) απο πιστοποιημένα εργαστήρια σε κάθε χώρα.Δεν εξαιρούνται οι εμπορικές μετακινήσεις
Ενδεικτικά αναφέρω ότι στον κατάλογο των τρίτων χωρών απο όπου μπορούν να εισέλθουν ζώα στη χώρα μας χωρις ορολογικό έλεγχο, ανήκουν ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία αλλά και η Λευκορωσία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη , η Χιλή και άλλες .Ο κατάλογος ειναι μεγάλος και μπορεί να τροποποιείται συνέχεια
Μετακινήσεις ζώων κάτω των 3 μηνών επιτρέπονται κάτω απο συγκεκριμένους όρους με σημαντικότερο το εν ισχύ αντιλυσσικό εμβόλιο της μητέρας τους κατά τη διάρκεια της κυοφορίας και την προέλευσή τους απο περιβάλον όπου δεν ήταν δυνατή η επαφή τους με τον ιό της λύσσας.
Αν οι όροι για τις μετακινήσεις σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ δεν πληρούνται , οι αρχές μπορούν να στείλουν το ζώο πίσω στη χώρα προέλευσης,να το απομονώσουν ή ακόμα στην εσχάτη περίπτωση να προβούν και σε ευθανασία.
Πρόσφατη απόφαση του τμήματος Κτηνιατρικής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Μ.Ε.Θεσσαλονίκης μετά την επιβεβαίωση της λύσσας σε ακόμα 2 δείγματα κόκκινης αλεπούς στις 10 Οκρώβρη επιβάλει σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
1.τον υποχρεωτικό εμβολιασμό δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων συντροφιάς με ιδιαίτερη έμφαση στους ποιμενικούς και κυνηγετικούς σκύλους που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έρθουν σε επαφή με την κόκκινη απεπού.
2.Οποιαδήποτε μετακίνηση παραγωγικών ζώων θα γίνεται κατόπιν έγκρισης της Κτηνιατρικής υπηρεσίας.
3.Μετακινήσεις κατοικιδίων άνω των 3 μηνών απο και προς ζώνη 50 χιλιομέτρων γύρω απο την εστία της λύσσας επιτρέπονται μόνο εφόσον τα ζώα είναι εμβολιασμένα κατά της λύσσας.
Τέλος σε φυλλάδιο του ΚΕΛΠΝΟ απαντώνται σημαντικές ερωτήσεις:
«-Τι θα κάνω αν με δαγκώσει κάποιο ζώο
Αναζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό
Αν δεν μπορείτε να προσέλθετε άμεσα στο γιατρό καθαρίστε τις πληγές με άφθονο σαπούνι και νερό (για 15 λεπτά) και αφού ξεπλύνετε καλά εφαρμόστε σε βάθος οινόπνευμα ή ιώδιο
Προσπαθήστε να συγκρατήσετε την εικόνα του ζώου(μέγεθος,χρώμα κλπ)την τοποθεσία, τις συνθήκες του συμβάντος και πού κατευθύνθηκε μετά
Αν το ζώο ειναι δεσποζόμενο (σκύλος ή γάτα) ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη του και επισκεφθείτε τον ιδιώτη κτηνίατρο που θα παρακολουθήσει το ζώο για 15 μέρες
-Τι θα κάνω αν το κατοικίδιό μου δαγκώσει ή τραυματίσει (π.χ.γρατζουνίσει) κάποιο άτομο
Ανταλλάξτε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας με το άτομο που τραυμάτισε το ζώο σας και οδηγήστε το εντός 24ώρου στον κτηνίατρό σας.Αν το ζώο σας δεν εμφανίσει ασθένεια κατά την παρακολούθηση των 15 ημερών κατά την εκτίμηση του κτηνιάτρου, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος.Συνεργαστείτε και βοηθήστε τη διαδικασία ελέγχου του ζώου σας ώστε να αποκλειστεί οποιοσδήποτε κίνδυνος για τον εκτειθέμενο»
Η λύσσα δεν εκδηλώνεται άν η αντιλυσσική θεραπεία αρχίσει έγκαιρα μετα την έκθεση στον ιό .Τη θεραπεία (θεραπευτικό σχήμα και χρόνο έναρξης ) αποφασιζει ο γιατρός
Και πάνω απο όλα εμβολιάστε το κατοικιδιο σας (σκύλο ή γάτα) κατά της λύσσας
Βιβλιογραφικές πηγές
-πληροφορίες ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα
-Εγχειρίδιο ΥΠΑΑΤ για τον έλεγχο και πρόληψη της λυσσας
-Αποφασεις εγκύκλιοι του ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα
-Αποφάσεις ΥΠΑΑΤ για το πρόγραμμα επιτήρησης και τον εμβολιασμό αλεπούδων δια του αέρος
-Δημoσιεύσεις σχετικές σε Diagnovet
-Ανακοινώσεις ΚΕΕΛΠΝΟ
-ενημερωτικό φυλλάδιο RABIGEN SAG2
-κανονισμός 998/2003 του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου για τις μετακινήσεις ζώων και εγκυκλιος ΥΠΑΑΤ για τους υγειονομικούς όρους μετακινησεων ζώων
-Κλινική Νευρολογία (2003) Α.Φ.Κουτίνας,Ζ.Σ.Πολυζοπούλου,Τ.Μ.Δανούρδης
-SAUDERS Εγχειρίδιο Κτηνιατρικής των μικρών ζώων
-Essentials of small animal Internal Medicine R.W.Nelson,C.G.CUOTO
-φύλλα οδηγιών χρησης αντιλυσσικών Merial,Intervet,Pfizer,Virbac
-WHO Rabies bulletin Europe
Ελένη Μπράχου
ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ ΑΠΘ
ΙΑΤΡΕΙΟ ΜΙΚΡΩΝ ΖΩΩΝ
ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΕΙΡΗΝΗΣ 20
ΠΕΥΚΗ
ΤΗΛ 210 8064209
6937028589
-πληροφορίες ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα
-Εγχειρίδιο ΥΠΑΑΤ για τον έλεγχο και πρόληψη της λυσσας
-Αποφασεις εγκύκλιοι του ΥΠΑΑΤ για τη λύσσα
-Αποφάσεις ΥΠΑΑΤ για το πρόγραμμα επιτήρησης και τον εμβολιασμό αλεπούδων δια του αέρος
-Δημoσιεύσεις σχετικές σε Diagnovet
-Ανακοινώσεις ΚΕΕΛΠΝΟ
-ενημερωτικό φυλλάδιο RABIGEN SAG2
-κανονισμός 998/2003 του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου για τις μετακινήσεις ζώων και εγκυκλιος ΥΠΑΑΤ για τους υγειονομικούς όρους μετακινησεων ζώων
-Κλινική Νευρολογία (2003) Α.Φ.Κουτίνας,Ζ.Σ.Πολυζοπούλου,Τ.Μ.Δανούρδης
-SAUDERS Εγχειρίδιο Κτηνιατρικής των μικρών ζώων
-Essentials of small animal Internal Medicine R.W.Nelson,C.G.CUOTO
-φύλλα οδηγιών χρησης αντιλυσσικών Merial,Intervet,Pfizer,Virbac
-WHO Rabies bulletin Europe
Ελένη Μπράχου
ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ ΑΠΘ
ΙΑΤΡΕΙΟ ΜΙΚΡΩΝ ΖΩΩΝ
ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΕΙΡΗΝΗΣ 20
ΠΕΥΚΗ
ΤΗΛ 210 8064209
6937028589
