«Γρίπη των Πτηνών-Ανασκόπηση της τελευταίας επιζωοτίας και σημασία της για τη δημόσια υγεία», Οκτώβριος 2007
Δρ. Ε. Ξυλούρη – Φραγκιαδάκη*
Εργαστήριο Ανατομίας & Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων,
Τμήμα Επιστήμης της Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, 11 855, Αθήνα
Λέξεις κλειδιά: Γρίπη πτηνών, ανασκόπηση, δημόσια υγεία
*Διεύθυνση αλληλογραφίας: Ε. Ξυλούρη – Φραγκιαδάκη, Αναπλ. Καθ., Εργαστήριο Ανατομίας & Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων, Τμήμα Επιστήμης της Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, 11 855, Αθήνα, ηλεκτρ. δ/νση: efxil@aua.gr
Περίληψη
Στην παρούσα ανασκόπηση γίνεται αναλυτική περιγραφή της γρίπης των πτηνών τόσο για τους φυσικούς της ξενιστές όσο και για τα υπόλοιπα ευπαθή ζωικά είδη και δίνονται πληροφορίες για τις επιπτώσεις της στη δημόσια υγεία και τους τρόπους προστασίας της.
Αναλύεται η ετυμολογία της λέξης, η ιστορική αναδρομή της νόσου και η αιτιολογία του νοσήματος, παραθέτοντας στοιχεία για την ονοματολογία των ιϊκών στελεχών της γρίπης, τη μορφολογία και τη δομή του ιού, την ανθεκτικότητά του, τις αντιγονικές μεταβολές ή εκτροπές του και το πώς επηρεάζουν την ανοσιακή ανταπόκριση του ξενιστή. Γίνεται λεπτομερή αναφορά στο χρονικό της τελευταίας επιζωοτίας (1996-2006) της γρίπης των πτηνών στην Ασία και δίνονται επιζωοτιολογικά δεδομένα, γενικά αλλά και ειδικά για την Ελλάδα, για όλα τα ευπαθή ζωικά είδη στους ιούς γρίπης τύπου Α και ιδιαίτερα στους υποτύπους Η5Ν1. Περιγράφονται τα συμπτώματα και τα νεκροτομικά ευρήματα, η εργαστηριακή διάγνωση και η πρόληψη-επιτήρηση του νοσήματος στους ζωικούς πληθυσμούς για τον περιορισμό εξάπλωσής του (πρόγραμμα New-FLUBIRD, μέτρα βιοασφάλειας, ευθανασία των πτηνών). Ειδικά. περιγράφεται η πρόληψη με εφαρμογή εμβολίων που διαφοροποιούν τα εμβολιασμένα από τα μολυσμένα ζώα (DIVA, Differentiating Infected from Vaccinated Animals), με σκοπό την εκρίζωση του νοσήματος.
Στη συνέχεια δίδεται έμφαση στη σημασία του νοσήματος για τη δημόσια υγεία, παραθέτοντας ερωτήματα-προβληματισμούς για τη δυνατότητα εξάπλωσης της νόσου από τα πτηνά στον άνθρωπο. Γίνεται αναφορά στη σχέση του ιού της γρίπης των πτηνών και του ανθρώπου κατά την διάρκεια της πρόσφατης επιζωοτίας, στους τρόπους αντιμετώπισης και στα μέτρα ατομικής υγιεινής στους εργαζόμενους στις εκτροφές ζώων και τις βιομηχανίες επεξεργασίας κρέατος αλλά και στους καταναλωτές. Αναλύεται η βιοασφάλεια τροφίμων ορνίθειας προέλευσης (αυγά, κρέας, ωμά προϊόντα ορνίθειας προέλευσης και τρόφιμα από εμβολιασμένα για τη γρίπη πτηνά) και επισημαίνεται η αποφυγή κατανάλωσης από τους ανθρώπους ωμών προϊόντων ζωικής προέλευσης. Τέλος, παραθέτονται μια σειρά από συμπεράσματα και η ανασκόπηση ολοκληρώνεται με τέσσερις κανόνες ορθής πρακτικής που συνιστώνται στους καταναλωτές για την αποφυγή μόλυνσης από τον ιό Η5Ν1, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Περίληψη
Summary
1. Εισαγωγή
2. Ιστορική αναδρομή της νόσου
3. Αιτιολογία του νοσήματος
3.1. Ονοματολογία και χαρακτηρισμός των στελεχών του ιών της γρίπης
3.2. Μορφολογία και δομή του ιού
3.3. Χημική σύσταση του ιού
3.4. Ανθεκτικότητα του ιού της γρίπης
3.5. Ελάσσονες και Μείζονες αντιγονικές μεταβολές ή εκτροπές και ανοσιακή ανταπόκριση έναντι του ιού της γρίπης
4. Γρίπη και επιζωοτιολογική συσχέτιση
4.1. Το χρονικό της εξάπλωσης της γρίπης των πτηνών κατά την πρόσφατη επιζωοτία (1997- 2006).
4.2. Σχέση υποδοχέων κυτταρικής επιφάνειας και ευπάθειας των ζωικών ειδών στη γρίπη
4.3. Επιζωοτιολογικά δεδομένα ανά ευπαθές είδος ζώου
4.3.1. Εκτρεφόμενα πτηνά
4.3.2. Αποδημητικά πτηνά
4.3.3. Αιλουροειδή
4.3.4. Σκύλοι
4.3.5. Χοίροι
4.3.6. Ιπποειδή
4.3.7. Θαλάσσια θηλαστικά
4.3.8. Γουνοφόρα ζώα [Λουτρεόλη (Μινκ)]
4.4. Επιζωοτιολογικά δεδομένα της γρίπης των ζώων στην Ελλάδα
4.4.1. Πτηνά
4.4.2. Ζώα συντροφιάς (ωδικά πτηνά, κατοικίδια θηλαστικά)
4.4.3. Χοίροι
4.4.4. Ιπποειδή
5. Συμπτώματα και νεκροτομικά ευρήματα στα πτηνά
6. Εργαστηριακή διάγνωση
6.1. Επιλογή παθολογικού υλικού και δειγματοληψία
6. 2. Απομόνωση και ταυτοποίηση του ιού
6. 3. Ορολογικές δοκιμές
7. Προληπτικά μέτρα και επιτήρηση για τη γρίπη των πτηνών
7.1. Ζώνες προστασίας ( NEW- FLUBIRD)
7.2. Λήψη μέτρων απολύμανσης και βιοασφάλειας
7.3. Ευθανασία πτηνών
7.4. Εφαρμογή εμβολιασμών στα πτηνά
8. Γρίπη και Δημόσια Υγεία
8.1. Αναπάντητα ερωτήματα
8.2. Αναφορές μολύνσεων τoy ανθρώπoy με ιούς της γρίπης των πτηνών κατά την πρόσφατη επιζωοτία (1997- 2006).
8.3. Λήψη μέτρων ατομικής και συλλογικής υγιεινής ειδικά για τους εργαζόμενους σε εκτροφές πτηνών ή μονάδες επεξεργασίας των προϊόντων τους.
8.4. Ασφάλεια τροφίμων και ιός της γρίπης των πτηνων
8.4.1. Κρέας
8.4.2. Αβγά
8.4.3. Κατανάλωση ωμών προϊόντων ορνίθειας προέλευσης
8.4.4. Τρόφιμα που προέρχονται από εμβολιασμένα για τη γρίπη πτηνά
9. Συμπεράσματα
10. Βιβλιογραφία
11. Ευχαριστίες
Όλη η εργασία της κ. Ξυλούρη όπως δημοσιεύτηκε στο «Δελτίο της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας» πρόκειτε να αναδημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος της «Κτηνιατρικής Ενημέρωσης»
